Pages

Subscribe:

Ads 468x60px

ILO LEN LUH AVANGIN KA LAWM E

Thursday, May 15, 2025

Ka mittui a tla hial asin.

A rei paw'n ka la hrelo - ka mitthla ah hmanni mai tak tak ni te khan ka hria: KṬP a hruaitute che tla hmuhnawm ti taka ka thlir a, ka ngaihsan na kha, hmanni lawk tak tak ni khan ka hria. Mahse, ka chhut chiang a, kum fe chu a lo ral ve ta der mai.


An che zia te, an member pui an fuihna te khan ka thinlungah thu a sawi ring viau ṭhin. A ni tak ang, ka ngaihsan deuh te thusawi ngaihthlak te kha chakin KṬP inkhawm ah te khan inthlahrung angreng takin naupang te khan ka tel ve tlat asin. 


Hun a lo kal a, hmun danga lehkha zir tea ka awm bo hnuah KṬP a tel ve tak tak na hun ka nei ve ta a. Ka la hre reng mai, a bik takin kum 2016, KṬP General Conference, Champhai-a neih tur kha. Kan branch (Chaltlang South) rual khan kal thei dawnin ka in hre lova, Pu Amuana (Zemabawk) kha a over tawh mai dawn a, "Kal ang hmiang, Doctor quarters-ah thlenna tur a awm alawm," a tia. Mahse, engti tiha min ṭhulhsan nge ka hre ta lo. Vanneihthlak takin Conference chu kan branch rualin ka kal thei leh ta si a. KṬP a kan hruaitu rual, ka ngaihsan ṭhuau, U Opa, U Biaknuna, U Atea te, U Jerome-a te kiangah ka thleng ve ta ran mai. Hruaitu te kan lo en san zia te kha aw! Khami General Conference ah khan alawm U Jerome-a'n, "Lam ve ang u hmiang," a tia. Fellowship naah kan lam ve ngawt mai a. Rda (Tuna Chaltlang Branch assistant leader ni mek) hnungah sawn aw tiin kan zui ve rawih mai a. Kei kha chu vawikhat bak ka kual theilo, sound system pui lutuk in min pump dup dup kha ka zolo, ka tha te a khur. Tin, lam hrim hrim ka thiamlo, ka chakai kal dawn te khan ka hre tlat nia. Vawi khat bak ka kual ve thei ta lo a, ka thutna ngaiah keichuan ka let san ta a ni. 


March ni 6, 2016, Pathianni chawhma inkhawm a ni a. Ṭhutna chan loh hlau khan ka rilru a hmanhmawh et et mai, pandal vei lam ah kan ṭhu a, Biak in chu nise Upa ṭhutna angah kan hruaitu te leh ṭhiante hnung zuiin ka ṭhu ve ta ran mai. Chutah le, Durtlang Bial Zaipawl te zai turin an inrem a, Kristian hla bu 183 na Lalpa beram hote tih hla ngei mai, ka hla ngainat em em, vawi tam tak ka ngaihthlak nawn tluk tluk ṭhin ngei mai an rawn sa ta. 


Khatih laia ka rilru awm dan kha sawifiah mai pawh harsa ka ti, ka thinlung hi luah tu dang a awm lo, Pathian hla mawi lutuk, a thu awmze ril lutuk nei bawk si chuan min fan chhuak hneh hle mai a. Ka lung kha a va chhe si em! Ka va lawm e aw, khati tak maia min hneh tu, a tak ngeia ka kiang maia an zai ka hmu kha ka lawm a, ka intithei a, thinlung a lawm a ni. 


He hla hi Elizabeth Cecilia Clephane-i'n kum 1868 a a phuah niin, Chanchinṭha Luka leh Chanchinṭha Mathaia ziaka Beram bo tehkhin thu hmanga a phuahchhuah a ni. A hla thu ṭha lutuk, in lalawn nalh lutuk, ril lutuk bawk si hi sak mai duh tawk lovin, a chhiar in ka chhiar nawn ta tluk tluk a. Pathianin mi pakhat lek bo pawh a hmangaih zia te, mi pakhat tan pawha a inpekna thukzia te, beram bo min hmuh avanga van mipui zawng zawng te nen an hlim zia te a tarlang a. Kei, engmah ni lo, bo ve satliah mai mai, ka bo hlen hlau a heti tak maia min zawng lui ngar ngar tih ka hriat te hian ka lawm a, ka ngaihtuah chian phei chuan ka lung a chhe em em nia. 


A chang tawpna ber, a tlar tawpna ber ah, "Rejoice, for the Lord brings back His own!" tih lai tak hi Mizo ṭawnga let tu Lianhawla hian a let fuh hi ka ti ngang mai a, Rejoice hi Halleluiah tiin a dah daih mai a. Pathian (YHWH) chawimawina hmanga dah nachang a hria hi, a nachang hriatthlak ka tia, a ti fiah sia! A va lawmawm tak aw.


Tichuan, kum 10 dawn a liam ta, Biak inah pawh kan sa fo a, ka rilru in beram bo chanchin hi a chhui nawn fo ṭhin a. May ni 12 zan, KṬP inkhawm zanah kan Bial KṬP (N.Vanlaiphai Damdawi Veng Pastor Bial) chuan Cachar Zion-a Missionary-a chhuak tur Nl. Lalramhmachhuani (Seni) thlahna hun kan Biak inah kan nei a. Branch dang aṭanga lo kal te lo chiau-au a ngaih avangin pawnah keichu ka lo duty* a. Dar 7:08 vel a ni ta. Kan secretary Tv. VL Hmangaihzuala'n KBH 183 na 'Lalpa beram hote  chu' a thlang ta. Khuangpu Tv. F. Lalhruaikima'n nung tak maiin a la ta, an han sa mai chu, keimahah danglamna a thlen thar ta tlat a ni. Keyboard tum tu ATC a B.D zir mek, Tv. TC Lalrammuana'n a hmet nung ngang mai si. Kir leh lawk ila, missionary thlahna inkhawm a ni bawk nen, an hla thlan reng reng kha kan hun tawn mil vek kha a nia, a mood-ah min hruai sa hrim hrim bawk a ni. 


Kei pawna duty tura dah kha ka awm hle hle thei ta lo. Luh ve a, zai ve ngai khan ka in hre deuh tlat a niang: zaipawl ṭhutna tura an dah-awl hnung ber dawtah ka va ṭhu ve ta rawih a. A chang tawp lam pahnih te kha ka sak pui hman hram a, ka sak chhun chhun erawh chuan thinlung a va khawih tak em! Ka lung a ti chhe em em mai a, 'Halleluiah, Lalpan a hmu leh ta' tih kan sak lai phei kha chuan ṭah hawm hawm chak khawp hian ka thinlung ah hian min deng tu a awm a ni. Ka rilru ah tak phei chuan Synod Mission Choir hovin a tawp an khar dan anga khar ve kha ka chak hial a, 'Lawm ru, lawm ru, lawm ru, Beram ka hmu ta a ti' tia tawp khar ka chak vawng vawng.


Kha mi zan aṭang kha chuan kei ve mai hi eng nge ka nih a, Pathian hian ka bo a hlauh a, min zawn char char le tih ngaihtuahna hian ka khat a. Ka Nu hnenah pawh insum zo lovin he hla ril leh thuk lutuk chanchin hi ka sawi asin. Ka ngaihtuah chian hian ka mittui hi ka dang seng lo a ni. Aw, Pathian khawngaihna chuan a zawn hian min zawng a, ka bo mai hi a va hlau em! Ka mittui a tla hial asin! 


Saturday, May 3, 2025

Rev. Dr. R.K. Nghakliana (L) chanchin

Mi ropui chanchin chhiar hi nuam ka tia, Pu Nghaka chanchin pawh hi a chanchin leh a sulhnu ziahna bu ka chhiar aṭanga ka lawr kual niin, a chanchin chhiar chak an awm changa an hai chhuah mai theih turin heti hian ka dah chhuak a. Rem an lo tilo a nih hlauh chuan kan dah bo leh mai ang chu. 

Thulakna: Rev. Dr. R.K. Nghakliana sulhnu, published by R. Lalthantluanga.

Rev. Dr. RK Nghakliana (L) hi Mizoram Synod Hosipital Durtlang-a Mizo Doctor thawk hmasa ber niin, Pi Puii(Dr. Gwyneth Parul Roberts) an rama a haw hnuah phei chuan Synod hospital-a Doctor awmchhun a ni.

Hla tam tak a letling a, Kristian hla bu kan hman mekah hian a hla lehlin 10 lai a awm nghe nghe a, Kohhran ten kan sak lar tak tak; Isua neih ka duh zawk (261), Khawngaihna mak (432) tih te bakah hla tha tak tak a awm a ni. Kristian hla bu-a awm ta lo zinga sak lar tak tak te pawh a awm nual. 

Kristian hla bua a hla lehlin awm te:-

1. Ka nunah danglamna mak tak (161)

2. I sual ritphurh tihbona (165)

3. Isua neih ma duh zawk (261)

4. Engtinnge ni ka chhandamtu (184)

5. Chhandamtu nung rawng ka bawl (292)

6. Nunna hrui thlung r'u (337)

7. Hriatchianna hlu ber (415)

8. Khawngaihna mak (432)

9. Lalpa, i thu ang ni zel rawh se (450)

10. Isua hnenah ka him ang (494)

Kum 1929 October ni 12 ah Bukpui khuaah zirtirtu hlawhtling Pu Chalkunga leh Selluaii te fa palina niin a lo piang a, naupang ngawichawi leh zakzum, thinte anga leng chi a ni lova, music ngaina tak niin, college a kal thleng pawh in a chhawr hle. Dr. RK Nghakliana hian pianpui mipa 3 leh hmeichhia 4 neiin, a nau Upa Dr. LN Tluanga phei chu kan hriat lar tak a ni ngei ang. A naupang lai atang rengin lehkha a thiam thei viau mai a, an khuaah Primary  zawh hnuin, Aizawl-ah zirna a chhunzawm a, High School a zawh hnuah Shillong-ah St. Anthony's College atangin I.Sc chu kum 1951 ah tha takin pass leh a ni. Hetih lai tak hian Synod chuan MBBS zir tur a zawng a, zir zawh hnuah Synod Hospital-a thawk tura in tiam lawk erawh a ngai a ni. Vanneihthlak takin a tling hlauh va, Christian medical college, Vellore-ah kum 1951 kum vekah chuan a liam thla nghal a ni. A chhuk atang hian vawikhatmah Mizoram-ah a rawn haw leh tawh lova, kum 6 a zir hnuin kum 1957 khan a lo haw ve chauh a ni. 

Vairamah hian a awm rei bawk a, Mizo tawnga biak tur an awm mumal lo bawk nen tawng te pawh a theihnghilh then nual niin sawi a ni. 

A pianthar thu: Vellore-ah kum 2 a awm hnu chuan PIANTHARNA chiangkuang takin a chang a, a nun pum her danglamin a awm ta  a ni. Hetih lai vel hian India chhim lamah hian College zirtirtu te leh zirlaite tawngtai a in pawl hovin hun an hmang thin ni ngei tur a ni, chung zinga mi Dr John Moody (Australian) hnenah chuan, "Kei mi sual hi engtin nge Pathian thianghlim nen kan inzawm theih ang?" tiin a zawt a. Ani chuan Lal Isua Kraws zarah, kan sual tana tuar anih avangin, keini mi sual, Pathian pawm tlak loh hi, min lo pawm a, Isua kan rin chuan kan sualte min ngaidam a, Isua thisenin kan sualte tlenfai a ni tiin a lo hrilhfiah a. A rilru a ti var thar viau naa, rinhlelhna lian tak a la nei tlat mai a. Zawhna khirh angreng tak a zawt nawn leh a, "A nih leh zan khaw thiang takah vana arsite khi che sung sungin thu chhiar theih rawn inremin, 'Liana chuan Isua a rin avangin chatuana nunna a nei tawh,' tih rawn inziak kuau mai se i awih ang em?" a ti a. Chutiang meuh a lo thlen chuan ka ringhlel leh tawh ngai lovang a ti hial a ni. Pu Moody-a chuan, "A nih leh, tlang pangah lung var rawn inremin chutiang bawk cuan rawn inziak ta se, chu chu chhun ni en vang laiin chhiar nuam takin lo inziak ta uar mai sela, I pawm ngam chiah ang maw?" a han ti kher a. Ani chuan, "Teh reng mai," a ti ve leh a. Chu veleh Bible a keupui a Johana 5:24 leh Matthaia 24:35 a chiartir zui a. A chhiar zawh meuh chuan a fiah ta uarh a, chu chuan a nun pum a nghawng hneh ta hle a ni.

Pathian thuin a nun a chiah hneh takzet a niang; a chhungte lehkha a thawn pawhin Pathian thu lam zel a ziak ta mai a, MBBS a zir mek pawh chu bansana Pathian rawngbawla vahchhuah mai chu a rilru ah a lian ta ber zawk a. Synod Hospital hotute hnenah chawlhsan a duh thu a thlen ta hial reng a. Nimahsela, Damdawi inin Daktawr a neih chhun Pi Puii chuan a rem ti lo a, thuleng thenkhata an sawi dan phei chuan, "Nghaka'n a zirlai a chhunzawm theih dawn loh chuan, Damdawi In hi kan khar ang," a ti niin an sawi. An phalloh thu a hriat chuan a nau LN Tluanga hnenah heti hian tlai khaw-hnuah a hrilh a, "A tirah chuan ka ngaithiam lo hle a, kan hotute pawh ka dem lek lek a. Mahse, ka tawngtai a, ka hnena Pathian thu lo thleng chu Luka 2:51 thu, 'An thu zawmin a awm a' tih hi a ni." 

Tichuan, a zirlai chu bansan lovin a zir zawm leh ta ngat ngat a, Durtlang Damdawi Ina Mizo Daktawr hmasa ber ni turin 1957 khan a hna a zawm ta a, kum 5 thawk tura intiam kha kum 12 vel ngawt a thawk ta a. A tawpa tawpah chuan Pathian kohna dal zawh rual a ni ta lo, kum 1969 khan a bansan ta tawp mai a ni. A thinlungah a lian ngang a ni ang, "Naktukah  pawh chhuak tawh rawn min ti se chuan ka kal nghal ang," a ti hial a ni.

Chutia a hna a bansan takah chuan thawh tur emaw ruahman lawk nei lovin Shillong-ah a nupui leh a fate naupang tete 3 te nen an tla thla rawih a. Van laia tla an ni ber zawk a. Nimahsela, Pathian in rawngbawlna tur a pe ve zel a, Assam phaituala ZPMK huam chhunga Kohhran hrang hrang ah te thuhrilin rawngbawlin a chhuak ve reng a. Pathian hruaina in kum 1969 khan Singapore-ah Discipleship training centre-ah Pathian thu a zir a, kum 1971 khan a lo let leh a, Synod Mission Board pawhin hriain, kum 1972 atang khan BMMF (Bible and Medical Missionary Fellowship) International-ah evangelist niin, Lucknow-ah kum 10 lai a thawk a. Hetih lai hian Serampore atangin BD chu external student angin a zo bawk a ni. India ram Kristian Doctor-te inzawmkhawm tura beih leh an zinga rawngbawlna nei chungin Medical College-ah te Pathian thu an hrilh thin. Delhi ah a in sawn leh a, a rawngbawlna pangngai bakah Delhi Mizo Kohhran enkawl hna chanvo pawimawh tak a chelh bawk a, Pastor ang maiin a awm ta a ni. Mizoram Synod-in kum 1978 khan BMMF hi a zawm a, Dr. RK Nghakliana pawh Synod hnuaia thawktu anga pawm nghal niin, Kum 1980 Synod-in minister atan a ordain ta a ni. 


Kum 1985 kumah khan an nupain Glasgow, Scotland-ah Pathian thu hrilin an zin a, October thlaah thin cancer a ni tih hriatchhuah a ni ta tlat mai a. A lo nasat deuh tawh avangin a rang lamin an rawn haw thuai a, December ni 24, 1985, 10:20 AM-ah a rawng a bawl thin a Lalpa hnenah hruai hawin a awm ta a ni. Krismas nia vui niin, Delhi Mizo te chuan Krismas lawm thulh thakin an sun a ni.

Rawngbawlna a mi inpe tak mai niin, Bukpui khuaa Hmarthlang Presbytery-ah pawh an zawh hnuin kar khat chhung clinic a hawng a, zan lamah Chhandamna campaign a chhunzawm a, mi tam tak Pathian hnenah a hruai thleng a ni. Kum 1979 khan KTP Silver Jubilee lawmna Bungkawn Kohhran-ah Speaker atana hman a ni a. KAL ULA tih thupui hmangin thu a sawi a, he a rawngbawlna avang hian mi tam tak Pathian tan hun pum hlan in an pen chhuak hlawm a ni. Inkhawm bana fellowship naah pawh a thupui mil tur khan drama an chhuah a, amah a taka penchhuak a lo ni bawk nenm Chanchin tha hril a tul zia tap hluam hluamin a sawi bawk nen, thupui khan a chhimtute a chiah hneh hle niin sawi a ni.