Rev Vanlalbela chanchin

Whatsapp a ka hmuh ania, a ziak tu ka hre lo na a, heti hian dah that reng ka duh sia ka copy ve tawp mai. A ziaktu ka hriat tak leh a hming ka dah tel mai ang.

VAI TIHDUHDAHNA TUARCHHUAKTU REV. VANLALBELA CHHUNGRIL NUN NGAIHNAWM

“ Ka inthuamna atangin kan chhungkaw harsat turzia chu an hre ngei alawm, kum upat tawh lamah lehkha ka zir tha leh tih nen; chuti  ni lo sela zawng, engnge an sawi pawh ka la hriat loh Vaiho khan min hmusit hauh lovang. |awng ka thiam loh avangin kut zaizirin min bia a, chaw pawh puar lovin min pe a, College chhunga ka awm ve phal lovin pawnah min thamchhuak a nih kha! An hnena ka zir tan kum khan ‘mi-anglo’ ang hialin min en tih pawh ka hai lo. Mahse, Pathian avangin engkim ka tuar a, a tawpah chuan min hmusittu-te chuan ka hnung min zui ta...Hei hi Lalpa’n min chher hriamna chu a ni...Ka va rethei tak em...”              Rev. Vanlalbela

( Mihlawhtlingte hian kham leh suar an lo paltlang nasa ngawt mai. Keifang khaw naupang berh ve thei tak ni thin Vanlalbela hian chhungkhaw harsa tak atanga seilian an ni tih a zep mawlh lo. Harsa takin zirna chu chhunzawm mah se, Lalpa rawngbawl tura a inpek avangin chhel takin a tuar hram hram a, tunah chuan  Pathian a tihna avangin dinhmun zahawm takah a awm ta a ni. ‘Real life’ chuan a office-ah kan lenchilh a, pa kawmnuam leh Pathian rawngbawltu dik tak a ni tih kan hre thei. A chanchin hi sawi hreh hle mah se, kan ngenna min zahsak a, hun nei lo tak a nih avangin a chenna In lamah zan lamah kan luhchilh leh a, a hlawhtlinna thuruk chu Pathian ropui nan ‘Real Life’ hnenah a puangchhuak ta. Chhiar a nawm theih nan tawngkam a hman thenkhat tihdanglam hret a ni.)“

Keifang khua hi i hre maithei; mahse, chu khaw te takte-ah chuan mipa naupang kum 5 mi lek, kawlhrawng leh hma lam hun thlirna thui tak nei lo chu bal takin Tual a chai ve thin a ni tih chu i hre kher lovang. Chu i hriat lohna chhan pakhat chu Tuna ramngaw ni ta, Lungdai khua-a piang ka ni a, kum 5 mi lek ka nih laiin Keifang khua-ah kan pem tih i hriat loh vang a ni thei bawk ang...

    “ Mizote hi zirna ngaisang tak kan ni tih chu  ka hre chiang ve khawp mai. Thiante’n School an kal laia mi Theitehmul rah lawh ruk tuma huanpal lawnliam lo tum talh chu ka duh bik lova, ka Pate pawhin an phal hek lo. Mi pangngai ka nih ve theih nan kan khua (Keifang) ah chuan zirna run chu ka bel ve ta a ni...

    “ Ka mitthla-ah a la cham reng; khua a lo var a, ka nu emaw ka pa emaw chu zing takah thovin tapchhakah mei an chhem khu luih luih a, thing a lo hnawn deuh chang chuan alh tha duh hek suh, a khu chuan kan In chhung chhuanawm lo ve takah chuan par a chhuang hma thei khawp mai. Mut chu la duh mah ila, mei khu chuan min tihharh thin avangin dap bang awng atang chuan ka han bih duk duk a, thuk rinchhanin kan thawh veleha kan ei tur Vaimim rawh intiang thut ka hmuh hma loh chuan meikhu chu anchhia ka lawh lo chauh thin a nih kha...

    “ Ka nu-in Changel hnah ngei maia chawfun a buatsaih laiin Kaiten ah ka pa chem lo tat ri rawt rawt chuan sawi kher ngai lovin, thingtlang kut hnathawkmi an ni tih i dawn thiam ve-in ka ring. Chutihlaite chuan kei pawh nilenga School kal turin ka lo insiam ve sawk sawk thin a, kekawr mawngte chu thli lut zawng takin hniar sung mah se, khawvel nih phung tur ve renga ka ngaih avangin zahna chang ka hre lova, Puanthan ningnawi zawmkhawma Ipte min thuisak chhungah Vaimim nuaithlak ka dah chuan, thiante zingah rualawtin min siam bik dawn lo tih ka hriat avangin ka hlim hle zawk a ni...

    “ Primary School chu Upa Vanchhunga School-ah ka han kal ve lawp lawp a, harsa takin ka tlingtla ve thei hram. Kum 1962 erawh kha chuan Saitual Middle School-ah Pawl li ka zir zawm a; nimahsela, vanduaithlak takin ka pass zo ve ta lova, ka thiante’n Chhangbana pass an lawm laiin a puibawmtu leh an hlawhtlinna eisaktu-ah ka tang thung. Hei hi General line-a ka zir san ber a ni hlen ta a nih hi...

    “ ‘Ui note mawi leh tha chu a hming ka han hrilh angche, Venthiam Huaisena’ ti-a rap-In, awng suara kan chham dual dual laite chu lung tilengtu maiah an chang zo ta; a chhan chu School kal chhunzawm ka duh tawh lova, |hiante’n pathum hmun an inchham thiam siak laia Kawi zawng tura ramhnuaia lo vah de de chu ka thlan vang a ni ber e...

    “Satel no lo piang chhuak hian lui lam a pan nghal hi thil mak a ni lo; a tih tur a hria a, a nunphung kawih her danglam tuma chungleng Sava-te anga thingzara nilum ai ve ngawt chu a thei dawn lo tih pawh a suangtuah pha hek lo...

    “ Kei pawh, Sechal insi lai mai mai ena lungawi bik lo thingtlang mipa naupang ka nihna chu ka pumraw lenna-in a rawn hril ve mai. Kekawr leh a khup tet lai ngaimawh lo khan ka hmui lam nawmna tur chu ka ngaipawimawh tan ta hle mai a, thiante nen Tlangsamro chu Vaihlo tluka tuiah chantir kan tum ve tan ta. Dai hnaia Tlangsamro chu kan vai a, lehkha chhia-a zialin, Zopa zial tui takah kan lo chantir ve mek a, kum naupangte nimah ila, ka pate’n Mizopa Sikawng Vaihlo tui zia an hriatna chu kan awt bikin ka hre lo. Thakthing pawh kan zuru put put tawh a, chhungte bula kan awm lai chu kan nghei ve zawk lai a ni mai...

    “ Inhria alawm, School naupang ka ni tawh lo tih...Engnge ka tih tak ang? Kawla nichhuak chhiara lo lam hla taka hnathawh bak tih tur a awm lova, chhungte tana tangkaina zawn chu ka tih tur awmchhuan a ni a, chu chu Hlo Thlawh a ni...

    “ Kum 13 leka upa ka nih lai chuan ka pate’n an chawfunah ka chan tur an dah tawh. Ka rualpuite’n School-ah lehkha an zir lai chuan Ni sensa hnuaiah hlo thlawh dan min zir tir mek a, daihlim hnuaia an thut dai raih laiin kei chu thlanthla bawrh bawrhin ka awm tan ta. An thiamthil thaichhuahna tura Pen an hum far laiin Tuthlawh leh Chemtum chu ka kut tidurhtu an ni ta zawk a, Chhunchaw fak tura In lam an pan sang sang laiin Thlam che lui lui theiah Thosi ngalsang nen ka lo inhnawhpuar ve mawlh mawlh mai thin a ni...

    “ Dinhmun hi a inthlak danglam thei khawp mai. Chutia kum 13 mi lekin hnahram a thawk chu in khawngaih viau maithei e; mahse, School kal aiin nuam ka ti zawk a, tlaia thiante School bang lo haw chu Kawi nena inkar ka lo cho fo thin a, chutia kan infiamna thin ai khan  tlai lama ka nu leh pate inkarah kawng chho tak taka hnathawh thawmhnaw nen In lam pan chu nuam ka ti zawk asin. ‘Lehkha ka zir tha leh anga, IAS nih ka tum dawn a ni’ tih ngaihtuahna chu hnim zung ka cheh tur hnuaiah chuan laihchhuah ka tum lova, ka dawn pha hek lo. Ka dam chhungin Hlo Thlo turah ka inngai tawh a, nuam ka tiin ka tui em em ringawt a, ka ning ngai lo. Ram lam hna thawka hlo thlawh leh ka nun chu a inzawm nghet tlat tawh hi a ni ber...

    “ Thlawhhma-a awm laiin ruah a rawn sur chuan ka chhungte aia chakin Thlam lam panin ka tlan a, an ni aia ruah fangin min den tam loh chuan ka hlim em em ringawt mai a ni. Ruah a han han a, hna ngai tan leh turin kan han inzui leh put a, chutah, Thosi chuan min rawn chhaihbuai tan ta a nih chu...Hnim karah chuan taksa hi an rawn bawr luih luih zel mai a, lu chungah hian Arbawm tiat tiat hian min seh hmasak inchuhin an inzial khawm lut lut reng a, chuveleh, ka pa chuan Vaihlo zial chu phawrhin a pak khu ta tulh tulh mai zel a, tlem chuan a him phah deuh thin. Nimahsela, a piah lawka a fapa ve thung erawh chuan a la zuk ruk miau avangin ka tuar ta tlawk tlawk mai thin a, mitthla-ah Tlangsamro leh Rap chung |in chhunga Vaihlo awm chu a lo lang fo thin...

    “ Ramhnuaiah ni tina hnathawk thin kan ni a, thosi lah chu Sorkarna an chang emaw tih tur khawpa an tam thin avangin ka pa chuan min khawngaih ve hle ni ngei tur a ni, ‘Mama, meizial zu ve tawh rawh,’min ti ta hlauh mai le...Ka va lawm em...Ni dangah kha chuan a zial let rem rumte kha a hmuh loh lam atangin it takin ka  lo thlir thin kha a ni a, chutia lawmpui ve tura min ti zet zawng, Pawl thum ka pass tum ai khan ka lawm zawk hial ang. Ka pa phalna thlapin Zopa zial chu ka kut tangah chepin, hlauh nei miah lovin ka hnarkhuchhuah ve tan ta a ni...

    “Kum 1966 a nih meuh chuan ram a rawn buai tak avangin ka tuina chu thawh reng theih a ni tawh lo. MNF-ah ka inpe a, Chawngbawla Battalion-ah ka awm a, Tuthlawh aiah Silai chu kan lek tan ta a ni. Kum 13 chhung ngawt ramhnuaiah kan rammu a, India Sipai chu kan hmelma lian ber a ni a, Mizoram zalenna tur suala inkap kan ni...

    “ Buaina leh raltitna hmunah pawh hian Vanneihna hi a lo inphum reng a lo ni. Chutia Chhippui (Chu’ng lai chuan East Pakistan a ni thin) khaw daiah Vangvat zinga kan awmlai 1968 chuan, ‘ Isua tawrhna hi ka tan a ni a, chanvo ka nei ve a ni’ tiin piantharna ka chang ta hlauh mai a. He mi hnu-a Arakan (Burma ram)a kan awm laia harhna a lo thlen pawhin a dawngchhah pawlah ka tang ve leh a. India sipai hnena inpe lo chuan hemi hmunah hian ka damchhunga a tana nung turin Lalpa hnenah ka inpe ta a, Huaisen lawmman chawimawina aiah kan Battalion-ah Kohhran upa atan thlantlin ka lo ni ta zawk a ni...

    “ Kan Army Chief Pu Biakchungnunga Guard Commander-ah min dah avangin 1974 kum tawp lam khan Mizoramah kan lo chuang chhuak a, ka naupan laia Zo thlifim ka dawn thin chu ka h$p leh thei ta. Ramhnuaimi Kohhran upa lo ni ve ta hial chu hmun ralmuanga awm chuan Kohhranah thuhril rawngbawlna-te ka nei ve ta hial a. Nimahsela, ka tuina leh phurna te, miin thuhril tura min sawmna rinchhan ngawta rawngbawl chu damchhung rawngbawlna tlingzo dawnin ka hre ta lo. Thenzawl Bialtu Pastor Lalengzauva hnenah chuan ka kal a, ‘Hei aia zau zawka rawngbawl hi ka duh a ni. Zirna kawng min ngaihtuahpui dan i hre mial lo maw?’ tiin ka zawt tawp mai a. A ni chuan, ‘ |hahnem i ngaihna chu a ropui khawp mai. Mahse, Pawl sawm tal pass lo tan chuan a ngaihna a awm ngang lo a ni. Engpawhnise, Pawl li-ah tan leh mai teh...’ min ti ta a nih chu...

    “ Ka han ngaihtuah thin, kum 29 lai ka ni tawh a, Pawl li atanga zirna run han bel leh tur chuan ka lianin ka upa tawh bawk nen, ka zak ngawih ngawih a, ngaihtuah chhunzawm pawh harsa ka ti lutuk...Kum 29 miin pawl li a zir ang maw?...

    “ Lehkha zir aia hlo thlawh ka thlanna chu inchhir a sawt tawh lo; mahse, tihngaihna a awm si lo. Pastor Lalengzauva thurawn chu han zahsak ta pawh ni ila, Pawl sawm pass hnu-ah Pathian thu han zir leh a,  Pastor-te han ni ve tur chuan ka chhip a tlakawlh lo chauh emaw a ni anga, patling tak takte pawhin ‘ka pu’ min ti tawh dawnin ka hre bawk si, rilru a buai ngei mai...

    “ Sialsuk Pastor, Thangpuiliana chu ka han rawn leh ngawt a, a ni pawh chuan Thenzawl Pastor thu ang bak kha han chhamchhuah tur a hre bik lo. Haulawng Baptist Bialtu Pastor chu ka va pan leh, chuti bawk; ka rilru a tawp ru riau mai...

    “ Zirna kawnga beidawng ru tak chuan kan khaw lam panin ka haw ta hnu hnu a. Hemi hnu-a Kohhranho nen Home Crusade kan beiho chu a hlawhtling hle mai. A tawp chawlhni zanah chuan Biak Inah kharna inkhawm kan nei a. Hemi zan tak hian Kohhranin Biak Ina rawih an khap tawh Evangelist team-te chuan Biak In bul mualah Pathian thu an rawn aupui ve nghe nghe a ni...Aurinna chu thu ka sawina Biak In lamhawi zawng chuan an rawn vuah arh hluai mai a, Pathian thu nge ka sawi a, Sahliam um dan tur tih pawh hriat hleih theih loh chuan min rawn tibuai ta...

    “ Pathian thu hril theuh theuh chutia suahsual an rawn bawl lui ta ngat chu Thirmum zum tak, duh tawka kawchhuanga a lum kualvel ang maiin ka thinlung chu a na kher mai. Thinrim taka insehruh Kohhran upa ho hnenah chuan, ‘Upate u, Muala rawngbawltute thiam lohah ngaiin haw reng reng suh u. Tuna in hmaa ding, in mirawih hi zirna nei lo, mimawl mai ka ni a, ka rawngbawlna hi keimah avangin a zahawm zo ngang lo  a ni...’ tiin ka han hnem a. Zirna chhunzawm ka chakzia thu-in a chhilhhnan nghal...

    “ Zirlaibu i keu tam loh avangin Pawl hniam takah i huhzawr zo a, mi anga i zir san loh avangin mi nuihzat hlawh ta la, Dangmawn lang dawn dawnin i la nui thler duai duai thei ang em? Khatia thu ka sawi lai khan min tibuaitu-te kha awm lo se la zawng, mi pangngai nun chu ka pawh pha thei dawn em ni? Pathianin ka thatna tura hmanrua-a a rawn tirh-te an ni thei ang em? Engpawhnise, chu ngaihtuahna chu tunhnu-a ngaihtuahna chauh a ni a, khatihlai kha chuan ka thinrim em em a, ka zak bawk...

    “ Chawpleh chilha zirna chhunzawm leh ka chak thu ka sawi chu kan khua-a damdawi zuara awm, Nurse ni bawk leh Ruallung Lal, Lalrumruta fanu u Saipari chuan a lo hria a, a beng a verh hle hi a lo ni. Chaw eiah min sawm ve ta mial a, Bekang sa (Neutrela) ngat min hmehpui nghe nghe a, pumpui a tlai nameuh mai. Chutah, ‘Bela, Pathian thu i zir duh em?’ tiin chaw eia min sawmna chu bul tan nan a han hmang a...

    “ Duh e...” ka sawi rang teh asin...
    “ Khawi hmunah pawh zir i duh ang em?’
    “ Pathian thu zirna tur a nih phawt chuan  khawi-ah pawh ka duh...”
    A han ngawi vang vang a, chutah, ‘Kan tawngtai dawn nia,’ a ti leh mai...
    “ U Saipari min sawihmuhna thawm chu boruakah a thamral ni maia ka hriat avangin beiseina pawh ka nei ngam tak tak lo...

    “ Chutia, rualawt tak leh beidawng ru taka thlakhat dawn lai ka awm hnu chuan leng turin min sawm leh a, thu awih takin ka pan ve mai a. Nimahsela, chumi tuma ka va leng chu a dang zar mai, ‘Bela, hei, i zirna tur application form chu ka chah thleng a nia,’ tiin lehkha pheka thu inziak dul chu hlim takin a rawn lekchhuak a, ka hriat loh laiin thil tam tak a lo buaipui reng a ni tih ka hriat chuan mak ka ti takzet a ni...

    “ Kan pahniha kan awm laia ka mitmeng kha min hmutu chu awm sela zawng, Arkhualin ti zeta Buhpho chuk tura a vel lai hi ang an ti ta hial ve ang. Application form chu hlauthawng takin ka han en a, ka chhiarchhuah hma-in ka tla nghal! Pathian thu zir turin Matric pass ngei ngei a ngai a ni tih ka hmuh chuan pawl li thleng chiah ka zir tih chu tu hrilh ka ngai lova, thlan tuiin min bual nghal zawih zawih mai a ni...

    “ Ka han en chiang leh deuh a, English thiam emaw Hindi tawng thiam leh thil dang te...Ka mit a vai lo hlauhva ka vannei ngawt mai...Engkimah ka tla thum tawk a, lehkha ka zir ve laia ka Pen hmawrzum chuan ka thinlungah min chhun hi a ni ber mai, zahthlak, hrehawm bawk si...Khuk chem chem a, khuk ral daih tak hi ka nap a....

    “ U Saipar, ka tan chuan tihtheih a nih loh hi; hei, ka tling lo nghal der alawm,’ tiin khur dar dar chungin form chu ka pe let rang lutuk; nimahsela, ka thatna tura duhtu chuan min sawihnawnpui ahnekin, ‘Chuti ngawt a ni lo asin. Bela, a nih ang ang khan fill-up rawh. Kan tawngtai anga, kan thawn ve dawn nia,’ tiin ka hlawhchhamna chu hlawhtlinnaah chantir a la tum ta fan a. A nihna ang chuan ka han ziak khat ve dul mai a....

    ‘ Pawl engzat nge?’
    ‘Pawl thum...’
    ‘ |awng eng engnge i thiam?’
    ‘ Mizo...’
    ‘Kum engzatnge i nih?’
    ‘Kum 29...’
    Zahthlak haih haih tak a ni. Tichuan, u Saipari chuan a thawn ve hmiah...
Sum kan chavai

    “ Kan thil buaipui chu ka tan beisei ngaihna a awm lo tih ka hre chiang hle mai a, ka tling lo sa-ah ka inngaih hmiah avangin ngaihtuahzui enah pawh ka en lo reng reng...

    “ Thlakhat a tling vel awrh chauh ang tihah chuan u Saipari bawk chuan midang chu mi rawn koh tir leh a. Kei chuan thil dang daih min sawipui dawn emaw ka ti a, rilru buai taka kal tur pawhin beiseina ka nei pha lo...

    “ Kan han inhmuh chuan hlim tak hian, ‘Bela, hei, Kan tawngtaina kha Lalpa’n a chhang a, i kal theih chuan an lo admit thei dawn che a nih hi,’a ti ta mai a; mak ka ti, ka lawm bawk si.

    “Kan dinhmun in hriat chian loh avangin min lawmpui anga, kal nghal rawk rawk turin min au lawm lawm pawh a ni thei; mahse, ka tan khua a var chuanloh avangin lawmna chhan tur pawh ka hre lo. Rilru-ah inchhungkhur a lo lang nghal uarh uarh mai a, chu chuan lungngaihna kawrruam min zawh tir lo thei si lo...

    “ Awlsam taka han kal nghal ka va chak em aw...Mahse, chu chu zeldinna atthlak leh awmze nei lo mai a ni si...Ni e, kan retheih zia chu han sawi tak tak ila chuan a tam zawk chuan in awih dawn lo a, ‘ A uar mai mai a ni, chutiang khawpin an harsa lovang’ in ti ngei ang. Madhya Pradesh-a Raipur khua ( Tuna Chhatisgarh lo ni ta) thlenga kalna tur sum kan In chhungah hian a awm lo reng reng. Khawi thingremah emaw a awm ringin chawmpangkar thleng pawhin hawlfai vek mah ula in hmu chuang lovang. Ka nu duh takin Ration buhfai khulna tura Balhla leh Lakhuihthei tlem kan neih a zawrh hin leh, Bawnghnute tlem kan hralh thin chuan  harsa takin buhfai kan la ve thei hram hram chauh a ni. Hna thawk thei hmasa ber tur Kei leh ka u Ramnundanga chu ramhnuaiah kan thangbo rei bawk si, mi neih hi kan en kan en ringawt..

    “ Ka hlimna chu rei lote tan chauh a nung ve chang chang. U Saipari hnenah chuan, ‘Min buaipui nasa-a ka lawm khawp mai; mahse, min hriat angin kan rethei em mai a, ka tan han kal ngaihna a awm lo a ni e,’ ka tichuai raih a...
  
‘ Bela, ni e, engkim ka hriatpui vek che u alawm. Kan tawngtai zel ang chu...’ a la ti fan a, a beidawng ve duh lo!...Rilru na takin ka hawsan daih...

    “ A tukah min la rawn umzui leh a, ‘Bela, lungngai mah ta che. Kal i zuam phawt chuan kal man zawng zawng chu ka tum vek ange,’ a ti leh ta mai a. Ka tan chuan chhuanlam awm lo hiala mawi a va ni tehlul em...

    “ Duhsakna tinrengin min vur mah se, ka la Amen thei chuang lo, ‘U Saipar, min buaipuia i zahawm khawp mai. Mahse, Rel chuan chu sawi loh, vawikhatte pawh la  hmu lo ka ni a. Phai pawh ka la kal ngai hek lo. Vai tawng leh Sap tawng pawh kawi khatmah thiam ka nei si lova, ka kal thei chuang lovang. Ka kal lo mai ang,’ tiin ka chhuahsan leh a, dik tak chuan rilru a na duh khawp mai...

    “ Nimahsela, a awm mai mai duh awzawng lo mai. Kar khat dawn lai tawngtaia Pathian a rawn hnu-in u Saipari chuan, ‘Lalpa’n hruai tur che-in min ti tlat mai, ka zuk hruai mai ang che,’a ti leh ta zel a. Zahna leh lawmna chu chak zawk nih inchuhin an inhruipawh nasa kher mai. Ka hnial thei tawh lo. Tichuan , ka chak thin em em Pathian thu zir tura kal tur chuan kan inbuatsaih ve thei ta a, kan Bawngpu hnute hralhna man Rs. 50/- chu ka pa’n min pe a, nghet takin ka hum nghal chat...

    “ Chutia ka hlim ve tawh tehreng nen harsatna a rawn thleng leh ta a nih chu...Saitual SDO chu mi tutih hriat lohte’n an kaphlum ta hlauh mai a, Silchar chu raltitna hmunah a changzo leh ta. Curfew an puan avangin chhuah theih a ni lo...

    “ Chutia kar hnih lai Curfew an puan mek lai chuan u Saipari pawhin a huphurh hle mai a, ‘Bela, Thlawhna-in ka thawn mai dawn che em ni?’ a ti ve leh ta a. Chuveleh, kei chuan, ‘E! Thlawhna chuante chu ka thiam teuh lovang,’ tiin huphurh tak tein ka huphurh leh bawk si, a khawlhkham zo leh ta vek mai...

    “ Silchar buai atanga kar hnih hnu-ah Sorkar-in Phai lama kal tur zirlai escort an tirh hmasak ber Bus- seat ruh fahranah u Saipari nen chuan kan insawhthla dun boh boh thei ta...

    “ Ka zirna tur Raipur khua chu kan thleng ve ta hlawl mai. Principal office-a kan kal lai chuan ka han inbih thin; Ramhnuaimi nihna la bansan lo, Bawm tawt tak atanga pawhchhuah ni awma samsei pawr tha chhep chawp, Nau kekawr daih hial khawpa kekawr tlangarh ha, Thlanvawng thinga siam pheikhawk ke artui sang vui mai bun, hmel han en reng reng pawha Hring-ei puka fatu zek zek awm hmel pu leh Isua hun laia Theipui kung neitu hmel pu ang maia phanchang tak ka ni tih chu ka inhai si lo, a nuam lo duh kher asin...Pathian thu zir tur aia Beram Vun lip thiam hmingthang hmel pu ni hian ka inhre hial e...

    “ U Saipar-i nen zing dar 6:00 velah room zahawm takah chuan kan inzuilut ve ta rup mai le. Tun thleng hian, Principal-in min hmuh ruala a meng tal rulh rulh laite kha ka la mitthla thiam reng, a mah r>k hlumtu tur emaw min ti pawh a ni mahna le...

    “ An ni pahnih chu Sap tawng hlira an inbiak avangin engnge an sawi a, mihring ek ami nge Bawng-ek ami Sephung huai zawk  an sawi tih pawh ka hre lo. An sirah chuan ka lo Kawichuang din vel mai mai lek a ni...

    “ Ka room tura min hruai chhoh laite chuan Zirlai lo thleng hmasa-te chuan Speaker tur emawte min lo ti a, zirtirtu tur emawte min lo ti a ni awm e. Ka hmel kha a chal bik em avangin an tan chuan a awm ve tho ang. Eng tawng maha min biak tawng theih tak loh avangin Kuta hmai hui chhoh chu hmelchhia tih hre chiangtu ‘mi-anglo’ ang maiin kut zaizirin min be ta zak zak mai a, a zahthlak duh chum chum teh asin...

    “ U Saipar-i chuan min awmpui reng se ka duh em em a; mahse, a thei si lo. Hun engemawchen min awmpui hnu chuan Mizoram lamah min hawsan a tum ta a, a ruala haw ka ngen rang lutuk...Tangka ka neihchhun ka hmang zo der si a, pawisa nei lova Vai rama han tal chu ka duh thai lo. Mahse, thlatin Rs. 20/- thawn turin min thlem thlu thei hram...

    “Ka zirna tur chu Ebenezer Bible College a ni a, Pathian thu Diploma- Hindi tawnga zir a, kum hnih chhunga Hnuhpui lak tur a ni. Ka tih tur hmasa ber chu tawng zir... ‘Phung hawrawp’ ti-a ka lo nuihzat thin chu ka thlantui tichhuaktu leh ka mit tithip vektu tur a ni ta. Ka thlen tukah Vai A AW min ziah sak a, zirlai dangin mumang lama an chhiar zaih zaih tawh laiin awmni khamin ka bur nghal chat. A AW sawmthum erh-awrh chauh a lo ni hlauh a, ka vannei khawp mai. Bakah, Pawl li-ah khan Vaimim fang hmawm ru zauh zauh paha ka lo zir sil ve nual avangin nikhat zir pawh a tling tha thum lo, ka chham ve zuah zuah mai...

    “ Mizo zawng zawng deuhthaw-in kan tei theih loh ber pakhat chu inhmuhsitna hi ani awm e. Kei pawh chu tak chu tawrhhar ka tih chu a ni. |awng ka la thiam ve loh avangin min tiduhdah em em reng a, riltam takin chaw ei turin ka han intlar ve a; mahse, an dawn zatve chu sawi loh, upa te’n ‘Tamhnem dawm’ an tih ang chauh min han pe thin chu a hrehawm em em mai a, chawhmeh tha hmehni te chu ka tan awmzia a awm ve lova, ka chan tur ka chan loh avanga tuisik nen mai maia ka inhnawhpuar chhung rei ziate, sawi kim dep pawh tul lo thlenga min hmuhsitna han tawrhchhuah chu har ka ti ngawt mai. Haw-na tur pawisa tal han nei ila chuan rei rial lovin ka tlan liam rum rum tur hi a nia sin le; mahse, Lalpa’n ka kutah engmah a dah ve si lo, chuti lo chuan ka hlawhtling zo dawn si lo a ni...

    “ U Saipari’n  a haw dawna thlatin Rs. 20/- thawn min tum chu thla thar apiang hian riltam avanga kaw ri rawk rawk chungin ka lo thlir ve thin a; mahse, thlen ni reng a awm thei si lo. Chutianga hringnun hrehawm tak ka hman tak avang chuan Note Bu, Sahbawn, Toothpaste leh thil dang mamawh leina tur chu ka hul der mai. Vanneihthlak takin thiante thawh duh loh leh hna hnuaihnunga an ngaih College hmunphiatah min hmang hlauh mai a, lawm tak ka ni. Office-in an hman duh loh Paper, paih tura an tih ka la lai min hmuh hlauh chuan hmusitna tuang chu a chhah leh hle dawn a ni tih hriain fimkhur takin ka chhar khawm a, ziah lohna tam deuh apiang chu  ka chilhkhawm zel a, Pathian zarah Note Bu tlachham lovin ka awm thei hram hram a ni...

    Sahbawn tlakchham mawlh chu ka hlau. Nei lo te khawngaihna hmun ni lo, hmuhsit ngawih ngawihna hmunah chuan  neih loh a tam poh leh min diriam ting a ni mai si... Ka thlen hlima Sahbawnsen ka lei chu hmangral ngam lovin kum thara Keifang Naupang Sande Sikul-in  Rs. 50/- min rawn thawn ka dawn thlengin ka hmang ral ngam lova, thla ruk zet chu Sahbawnsen tlangkhatin inbual leh insuk daih tir a ngai a. Min hmuhsit lutuk loh nan a hmingin ka inbual tak meuh meuh a ni. Toothpaste erawh zawng, Mizopa Special, Meihawl rawt dip tur a awm chhung chuan ka lungngai bik lo...

    “ Hrehawm ve mai mai chu, ‘ka pawisa tur a lo thlen ve takin’ ti-a  thlaruk zet mai Dakpu han hel ruk hruau hruau a, a lo thleng thei si lo leh, thiante pawisa dawng lai hmu ngam lova han tlanchhiat duai duai mai thin chu a ni. In tawrh ve loh chuan a hrehawm zia in hre thei kher lovang. Stamp leina han neih a, chhungte lehkha han thawn a, ‘min rawn hruai turin lo kal nghal rawh u’ han tih a chakawm duh kher mai. Mahse e...Ka tawrhna zawng zawng chu Lal remruat a lo ni reng a, Lal remruat lo lan hma hi a ni, tawrh ngaih chhung lo ni thin; mahse, nghahchhuah ngam a har thin teh e...

    “ Chutiang chuan harsa mah ila, inhnem theihna kawng ka neih chu ka hre ran a. Tawngte chu in ta a ni bik hlei nem, ka zir anga, ka thiam ve mai dawn alawm. Chaw ei loh tih mai maite chu(h)...Chaw ei tura lo kal ka ni hlei nem...Ka zir min khap a, ka zir thei lo a nih ngawt loh chuan engnge pawi ka tih ang? Tlakchham tihte chu e...Hetah kumhnih bak ka awm na’ng...Eng ang pawhin  tlachham mah ila, kum hnih chu liam lovin tu’n chelh ding thei dawn hek lo. Min hmusit tih ka hai lo; mahse, ka tan hun tha chu a la rawn inher chhuak ve chak anga, Zangkhua hian bungbut hun a la nei dawn a ni....’ ka ti ru rauh rauh a, an hmuh loh lai hian mittui hi ka hru leh zauh thin...

    “|awng thiam ta lo chu mi a chikhat ka ni mai. Rilru hi a na a ni; Kut zaizira min biak ka ngaih miau avangin ka hmusitawm reng a ni. Mahse, Hna thawh turte min han hrilh a, min hmusit tih hriat tak maia min han khawih tir sawk sawk leh, an tawng chu hrethiam lo mah ila, an hmel leh chezia  atangin min rel a,  min nuihsawh tih hriat reng reng maia nitin zantin min han ‘Mi-anglo’ chei leh min han bawl vel chu rilru fim tak pu tan chuan tawrh a harsa ngawt mai...Lalpa, min kalsan ta em ni?...

    “ Khua rawn var chuan hna tam min rawn chhawp chhuahsak nasa thei khawp mai.  A takah  sign chi hrang hrang; a kuai, a kawm, a chunga rin zai zai-te chu ka han bei leh tlut tlut mai a. A hma ami aiin a lo tlem lehzual bawk a, tuk thum hnu-ah chuan ka chhiar ve thei ta suih suih a, ka taksa chuan tuar tan der tawh mah se, ka rilru chu a hlim tan khawp mai. Chhiar zirna’n Hindi Thuthlung Thar Bu, pan lem lo tak chu awmze hre map lovin ka’n chhiar chhhuak phawt a, chutah, Chanchin Tha Johana ziaka thumal pawimawh chu ka thiam zo (by-heart) leh vek. Chumi hnu-ah Thuthlung Hlui zirna’n Genesis Bu-a thumal pawimawh awm deuhte chu thluakah ka han khungkhawm leh thlap bawk a, hma ka sawn hret zel e...

    “ Hei mai hi a la ni lo; Nitina inbiakna lam zirna’n lehkha phek leh Pencil ka hum reng a, Bazarna-ah a ni emaw, Biak Inah a ni emaw, mi inbiakna tawngkam, a rikdan ni-a ka hriat rualin ka ziak vat zel a, chu chu ka thiante zawtin ka thualnawn tluk tluk thin...

    “ Hetia tawng thiam tuma ka’n beih tak tak lai hian ka tan chhun leh zanin awmzia a nei lo hi a ni ber. Darkar hnih ka lo mutthluk zeuh chang te, ka lo mentlang changte pawh a tam mai...

    “ Harsatna-ah pawh Vanneihna hi a lo inphum ve thin ka tih tawh kha. Vanneihthlak takin Orissa-ah khawmpuia kan kal lai a, mi tu tih pawh ka hriat loh chuan Lunglehkha (Slate) leh a chawk (Chalk) tam zet mai min lei sak hlauh mai a, chu mawlh chu ka tangkaipui a ni. Ka ziak a, ka zir thiam a, ka chawkreh leh a, a dang ka ziak leh thin. Lung lehkha ka neih hnu hi chuan nikhatah Vai thumal tam tak ka thiam thei ta a, ka lawm hle...

    “ Chutia thlahnih vel Sapui beiha ka’n bei tak tak chu ka lo cherin ka samte hi a tuak bem-bum mai chu niin, Vaiho chuan, ‘Putar’ (Bhuda) ti hlirin min koh phah ta lehnghal!  Ka at maite an rin avangin Principal hnenah lehkha ka zir khap turin min lo va hek ve khanglang lehnghal...

    “ Principal chuan min rawn ko a, ‘I a dawn em ni? I thiante’n ‘A a dawn’ an tih che hi..Engnge a awmzia?’ a han ti chiah mai chu, ka Ha chu var tehchiam lo mah se, ka nuihza lutuk chu ka insum thei thak lo. Isua’n tlang chunga thu a sawi aia sei hreta ka awmdan ka han hrilhfiah kelh hnu meuh chuan Principal chu a hlim ta hle a, lehkha ka zir khapa hnekin, ‘ Isua ropui nana ti i nih phawt chuan  i taksa chu ngaihtuah miah suh. Isua’na ngaihtuah mai ang. I duh tawkin zir mai rawh,’ min ti ta zawk a. Chuta chin chu venthawn awm hlek lovin nileng zankhua pawhin ka zir thei ta a ni...

    “  Zir a, thiam mai theih a nih avangin tawng lama ka harsatna chu harsatna lian tham a ni lo. Rim taka thla thum Vai tawng ka zir hnu chuan College zawm thei turin tawng ka thiam tawhin ka inhria. Principal hnenah Vai tawng ngatin College zawm ka duh thu ka hrilh chuan min lawmpui em em a, chhuanlam siam lovin min phalsak ta a, ka hlim kher mai. Tunah chuan hna tak tak thawk turin bul ka tan thei dawn ve ta e...

    “Chutia College ka han rap ve ta chu an hahawlh zawng tak mi a lo ni a, an hrethiam hlawl lo, ‘Nang, pawl li pawh pass lo, heta thu ve phak i ni lul lo ve. I lo thut ve hian kan College i tinep zo...Chhuak rawh,’ tiin tawngkam chhe tinreng cheh chungin min han tham rawn a, hotute lo kal hmaiin College pawna min han dahchhuak ran thin leh kan hotute nen lama hna thawh tur harsa leh hrehawm zawng zawng min han thawhfai tir ngat ngat mai thinte phei chu mal ngaih ngawihin ka inhre thin a, Pathian bak auh tur ka hre si lo a ni...

    “ Nimahsela, pawnfen ka sawichhing sauh sauh a, thla thum lai min lo zir san tawh chu ka zir ve leh ta char char a, an zir aia tam lehkha zir ka tum avangin ka bei ngawrh bawk a, exam hmasa ber atangin a titha berah ka tang ta hlauh mai. Tawng ka thiam tial tial a, hmusita chil min chhaktu-te chuan min hlau tawlh tawlh tawh zawk a, Pathian zarah ka zir chhung zawngin pakhatna ka ni tluan chhuak ve zak ta hial asin...Retheih lai pawha min ensan ve lotu Lalpa, ka lawm e...

    “ Chu ai bera tawrh har ka tih chu; kumkhatna kan han zir zo a, Ransa rual tlandarh ang maiin thiante chu an tin huk a, chutih laia haw-na tur nei lova ka tangkhang kha a ni. Ka nu leh pa, ka unaute hmuh hlan ka nghahhlelhna a rei tawh tehreng nen, ka pawisa dahthat chu ka han en nawn leh a, Rs. 20/- chiah a la ni reng a, engtikawng mahin Mizoramah min hruai thleng thei dawn lo. Chutia han tangkhang chu thil nuam tak a ni lul lo ve. Kan zirna behchhan Kohhran Pastor kan Principal-in ka chan chauhzia a hriat chuan, ‘ E...Haw suh. ka ei ang ang i ei dawn nia,’ tiin Balhla hmunte tifaiin, In te ka tifai thin  a, a tan ka tangkai bawk a, min duat khawp mai...

    “ Nimahsela, Kohhranho chuan chutia nupui nei lo Principal nen chiaha kan han khawsa dun chu an helh leh ta em em mai chu niin, ‘Sawma pakhat kan pek hi i eipui tur a ni lo,’ tiin Archuk tlak loh khawpin min sawisel leh ta! ‘Nang hi chu in Inah pawh haw mah la eitur i nei chuang lovang’ te min han ti bawrh bawrh maite chu ka tan tawrh tham a tling zel mai...

    “ Hrehawm ka ti lutuk chuan Principal hnenah chuan, ‘Khawngaih takin pawisa min puk tir mai rawh, ka haw dawn...’ ka han ti khawl mai a. A han ngawi vang vang a, a hmel atang chuan min lainat ve hle chuan ka hria, ‘Chawlhni nghak phawt la, kut ka dawhsak dawn che nia,’ tiin rem a ruat ta zawk a...

    “ Pathianni a lo thlen chuan Biak In kawngka puiah tak mai chuan Bawm lianpui mai hi a hung ruau mai a. Thu a sawina-ah chuan ka retheih avang haw-na tur pawh ka neih loh thu te, thawmhnaw tet lo hak tur ka neih loh thute chu a khawngaihthlak theih dan berin a sawi ta dum dum mai a. Chutah inkhawm kan han bang a, bawm chhungah chuan Naia khat pawh an thlak lo tih ka hmuh chuan ka zak em em mai a, hrehawm ka tiin hun ka tawn tawha hrehawm ka la tih ber tum ni hiala rapthlak a ni. Mittui a tla ve kuang kuang thei mai zu nia...

    “ H>m kan thlakna siper chuan na taka min per let tak zawk avangin tihngaihna a awm tawh lo. Principal hnenah chuan, ‘Ka haw dawn,’ ka han ti leh a...
     ‘Pawisa ka nei lo i ti a ni lawm ni?’
    “Ngawi rengin ka inpuchhuak a, baihvai takin ka ke chuan hmalam a pan ta.
    ‘ I lo kal leh ang em?’
     ‘I hmel hi ka hmu tawh lovang,’ tiin Rel Station chu ka pan ta tawp mai a ni...

    “ Chutia ka kal lai chuan duhthu ka han sam a, ‘Bombay atanga Culcutta kal tur Rel-ah lawn ta ila, Ticket check-tu-in min man ang a, Jail-ah min dah sela, tichuan, engtin-tin emaw Mizoram lamah min thawn mai ang’ tih chu ka rilru tawngtaina leh ka duhthusam ber a ni tawh...

    “Rilru chu ka thlak leh thuai a, Nagpur chu Rs. 17.50-in ka thleng thei hram. Rs. 2.50-in Auto Rickshow ka hmang a, Assam Regiment awmna chu ka l
    “ Ka chanchin ka hrilh chuan an lawm em em mai a, kei lah ka chak tha nasa mai si a, Mizoram lama kal tur an lo nih ve bawk avangin an bungraw chawi turin min lo it hle chu niin, min inchuh ta hial a. Tichuan an chhungkua anga awmin chhungkaw pakhat rual chuan Kan ram lam pan chuan ka kal ve thei ta a ni...

    “ Kan khua chu ka thleng ve thei ta! Chhungkua kan inhmuhkhawm theih avangin hlim hle mah ila, kumkhat ka la neih avangin hrehawm ka ti em em a, chhukthlak leh chu thih hreh tak te-in ka hreh tawh. Mahse, tum hlen lova tute emaw hmusit leh hrehawm tlem tawrh hlauh vang maia zu-zi chu a dawizep thlak deuhin ka hria a, kal chu ka tum ta a ni...

    “ Pawisa kan neih loh avangin ka pa chuan Bawngpui hnute an sawrna atangin Rs. 50/- min pe tlawng mai a, ka kal a ring lo lutuk chu Arpui pawh mintalh duh lo nghe nghe a...

    “ Ni e, kha pawisa kha engti kawng mahin Raipur ka thleng thei lul lovang. Ka pa hnenah chuan, ‘ Naktuk zingah kawngka ka kan hma-a Raipur thlenna tur pawisa ka la neih loh fo chuan min daih chin-chin ka kal dawn tho a, ka lo haw tawh lo a nih pawhin in vui thei lovang. Ka pa, tawngtai rawh,’ ka han ti a; mahse, ka kal a rin loh em avangin tawngtai chu khawi lamah, mi nuih mai mai...

    “ Ka nu chu ka han tawngtai tir ta a. Chutah le, amah leh amah intumchawp Pathian hnathawh chu a lo lang ta! Ka nu a tawngtai zo chiah chu kawngka a rawn inhawng a, Pi Lianthangi-te nufa chu an lo lut hlawl mai! ‘E! Bela, Pathian rama kan pek tur hi i hnena pe turin Pathianin min tir tlat a ni,’ tiin Rs. 50/- chu min rawn pe hlawl mai. A hnu lawkah u Saipar-i kha a lo lut leh hlawl a, ‘ Pawisa ka thawn thei ta si lo che a, i kalna ka tum ange,’ tiin min tanpui leh ta. Hemi hnu-ah pawh hian mi tam tak hnen atangin pawisa ka dawng ta zut zut mai a, ka manganna chu a hun takah Lalpa’n min lakkian sak ta! Pathian chu fakin awm rawh se...

    “Silchar kal tur ticket ka han la dawn a, ka chan loh avangin Vety Driver rualin a tlawnin ka chuang thla a ni...Sipai inkhel tur ka zu nangfuh leh hlauh mai a, ‘Mi 8 turah 5 chiah kan ni a, lo tel ve tawh,’ tiin Keifang atangin Raipur chu chengkhat pawh seng lovin ka thleng thla a, Pathian hi kan hma hruaitu a va ni tehlul em ti ru?...

    “ Ka hming bul hi Timothy tih a ni a. He ka hming hi ka fapa ka pe tawh nghe nghe a ni. Raipur ka thlen thlak a tawngkam ka dawn hmasak ber chu, ‘Timothy, i lo kal leh theihna turin tumkhatmah Pathian hnenah dil lovin kan la awm lo, kan va lawm em...’ tih chu a ni. Chu thu sawitu chu tudang an ni lo, min hmusittu-te ngei kha an ni...Mi hmusit renga awm chu Lalpa’n a phal tawh lo. Halelluiah Lalpa chu ropui ber rawh se...

    “ Boruak chu a danglam ta zar mai le.  Pastor awm loh changa Cottage Meeting in-charge-ah min ruat nghal a, min nuihzattute’n ka hnung an zui a, min chawimawi ta zawk a ni. Lalpa Thlarau ka chungah a lo thleng a, ‘Ka Pathian i ni’ tite chu mi-anglo ang hiala min ngaitute zingah an awm nuk mai nia! tawng ka thiam loh laia hnathawh tur min hrilh a, min khawihtir sawk sawkna Platform ka siamah-te ngei mai chuan min tiduhdahtu te ep zawngin thuhriltu ropui tak tak zingah ka thutna tur chair-te an dah tawh. Ka haw tur min uizia leh an hnena rawngbawl tur leh an Pastor ni tura min thlem nasat ziate kha sawi ta ila in awih ngut na maw!?...

    “ Ka zirna hmun atangin 1981 kum chanve velah Mizoramah ka haw ve ta. 1982-1984 kum chanve thleng Mizorama hnamdang beitu pawl Gospel Team-ah rawng ka bawl a. Ka zirna hmun kha The Church Of God lam an lo nih avangin Synod-in a pawm lova. Chuvang chuan ATC-ah Diploma zir a, Synod chem atana tuainawn ngaiin kan hotute’n min hria a ni...

    “ Diploma chu lehkhathiam sang lo ho zirna a ni a, dik tak chuan Mizo ni lo ho, Mission Field-a mite train-na a ni ber. Kumthum lai zir tur a ni a;mahse, vanneihthlak takin kumkhat ka zir zawhah B.Th zir theihna tura Senate-in exam an buatsaih chu ka pass ve hlauh mai a, 1985 atangin ATC-ah B.Th ka zir tan ve leh ta a ni...

    “ Aizawl Theological College-ah chuan sap tawngin an lo zir thung a, vai ram ang em chuan buaithlak lo mah se, ka tan zawng engkim zir that leh ngai vek a ni ta tho mai. Hotute’n Note Dictation-a an pekte hi ka ziak dik ve thei si lova, mi note lachhawngin ka bei ve fat fat reng a, ‘Hotute thusawi hi in hre vek em ni?’ ka tih leh ‘Hria e,’ an timai hlawm si chu mak ka ti thei hle...

    “ Ka la hriat reng chu, Pastor Lalengzauva’n, ‘Bela, i own-word  thei ngang lo em ni?’ min han ti a, ‘Thei lo, ka Pu,’ ka tih thlawt leh, Pastor Vanlalvena’n, ‘Bela, ‘PEOPLE’ tih pawh i ziak dik thei lo a ni maw?’ a tih te, kan zirtirtu Revd. C.Biakmawia’n, ‘Bela chu, i exam chhanna ka’n en a, i ziak tam thin hle mai...Mahse, bul i tanna leh tawpna hi ka hre thei reng reng lo mai thin a...’ a tihte kha tun thleng hian ka hrechhuak zauh zauh thin a ni. Mahse, hotute duhsakna leh zirpuite hlahthlemna a zarah kumthum lai B.Th ka zir chhung khan kan batch-ah a titha ber ka ni tluan ve ta hial niin ka hria...

    “B.Th ka inzir vir ve ta sa sa tiin B.D  zir dan dapin hma ka la leh a. B. Th kan zir zawh kum 1989 khan Alahabad-ah Hindi-a BD zirna an hawng thar a, chuta zir chu ka dil nghal a; mahse, a rem ta lova. Kum lam a lo indelhthuah tam tawh avangin Hindi lova B.D zir ka han dil leh a, chu pawh chu phalsak ka ni ta chuang lo va. Chuveleh, Serampore-aRegister hnenah lehkha thawnin external-a zir ka dil leh a, a nin rem a lo tih hnu-in Synod-ah zir phalna lain ka zir leh ta a ni. Lehkhabu a lo thlen chuan ka huphurh zawng Subject awmkhawm hi a ni ringawt mai, a ngaihna awm hek lo, engemaw ti ti zawngin 1991 kum khan B.D degree chu ka dawng ve ta hram a ni...

    “ Kum 29-a Pawl li zir nimah ila, zir hi ka kham thei lo. M.Th zir zai relin Qualifying lam bei turin ka inbuatsaih ve leh a. Exam fee-te pein ka tifel ve vek a, ATC atanga lehkhabu ka chhiar tlauh tlauh mai a ni.Mahse, zirna dang ka beih laia Lalpa rawngbawlna-in a phut tlat nia ka hriat thinna rilru kha ka pu thei tlat lo mai a. ‘M.Th tal ka nih ve loh chuan chuti khati...M.Th-te ka nih ve chuan....Ve anga....Ve deuh ang a... etc.’ tih chu a tuka exam mai tur ka nih thlengin ka rilru-ah a rawn thum leh tluk tluk thin. Ka exam hma zan rei tawh takah chuan tihian thu ka titlu ta, ‘M.Th tlak ka ni lo. Zir ka tum chhan hi ka Lalpa ropuina’n leh a rawngbawlna ai chuan ka hamthatna leh ropuina um mai mai ka lo nih zawk hi’ tiin. Ka zirlaibu chu zan dar 11:00 a rik rual chuan ka khup a, a tuka ATC Library-a dahlet leh turin ka remfel zui nghal hmiah...

    “ Tumna a awm chuan kawng a awm tih hi ka hrechiang ve hle a, thudik a nih theihna turin ka bei nasa hle bawk. Naupangte ka nih laiin pate bulah meizial ka pak put put ka tih tawh kha. Zial ka hehzia pawh hi sawi ila in awih lo hial ang...

    “ Kum 17 ka nih laiin loh theih lohna avangin MNF sipaiah ka awm a, khatih laite khan zial ka heh tawh lutuk. Burma (Falam) chu ka rawk fai leng a, Rockshy chhunga pawnthuah ka ahte chu ka bunruak vek a, Cigaratte ka remkhat vek. |hiante’n mutbu an neih laiin kei chuan ka paih vek a, a aiah ka zuk tur Cigaratte chu ka rem khat vek a ni...Nimahsela, ka pianthar hnu chuan, ‘Zial zuk chu rawng ka bawlna atan a tha lovang’ ka ti a. Thenzawlah C. Rozuala’n, ‘Meizial pawh nghei ngam lo khawpa midawihzep hi Pathianin a hmang lovang,’ ti-a sermon pui a thlakna thu chuan min hneh hle mai a. ‘Tupawhin mi zui a duh chuan mahn hrehawm pawisa lovin, nitin a Kros pu-in mi zui rawh se’a lo ti bawk nen, ‘Ka nghei thei dawn tih ka hre nghal...

    ‘ Pastor C.Lalengzauva Inah Cigaratte, Cartoon 4 leh Lighter thar ka lei chu ka mutna bulah chuan ka tiang ur mai a. Tlani’n a hmuh chuan, ‘Engti zia nge ni ta ngai?’ tiin a mengpawk nasa mai a...

    ‘Zial awm lo chuan ka khawsa thei lo tih ka hria; mahse, ka nghei dawn,’
    “ Chuveleh, a nuih a za khawp a. Mahse, kei chuan Cigaratte bawmthar chu ka han hawng a, pakhat chu ka han phawichhuak zal zal a, ka hmui-ah chuan ka chep tang va bawk a. Lighter thar tha veng vawng tak chu ka han talh alh pharh a, Ka zuk chakna avangin ka thlan hi thisen angin a far dawn lo tih hre chungin ‘Lalpa, a let tam takin zuk chakna min pe rawh le...’ tiin ka han chham chhuak a. Nimahsela, Cigaratte khan a chakna leh a tuina a rawn chhuah ngam ta lova, chuta tang chuan tun thleng hian ka la zu leh chhin aih lo a ni... Abrahama khan a fapa neihchhun pawh Pathian hnenah a hlan ngamna nun kan thlen ngam phawt chuan channa tak tak hi a awm lo asin...

    “Pathian hi rintlak leh belh tlak Pathian a va ni em. Harsa taka lehkha ka zir hnu-ah 1981 kumtawp khan Synod-ah Hnam dangte zinga thawk turin Evangelist hna ka dil a; mahse, The Church Of God hnuaia zir ka nih avangin hlawhchham takin in-terview-na room chu ka chhuahsan a. Gate ka chhuahsan hma-in Peon chuan min rawn ko a, thuneitute chuan application ziak turin min ti a. Tichuan, a ngaihna hre lo takin ka ziak ta a, 1982 kum tirah thla khata Rs. 350/- hlawh turin min la ta a ni... Hlawh chham taka ka chhuahna room ngeiah tunah hian ka thu ta maite hi Pathian zahngaihna liau liau a va ni em...

    “ Ka zirna kawng chhukchho leh bumboh tak mai hi a bula tana, tih that leh tur ni ta se, peih pawh ka peih tawhin ka ring lo hial thin. Chutih lai chuan mi thenkhat rawngbawlna kawngah malsawmna ka dawng ve hle a, ‘Pu Bela chu i vannei teh e’ min han tih changte hian; Pathianthu-in, ‘Tuarte chu engthawl kan ti,’ a tih te, ‘|ahna ruam chu zawhin tuihna awmnate an siam thin...’ a tihte hi ka hre chhuak ve thin...

    “ Mi tam tak chuan harsatna kan tawh hian Setana hnathawh niin kan ngai thin a; mahse, kan thatna tura Lalpa remruat zel a ni zawk. Dik tak chuan, ka zirna kawnga ka tawrh tlang zawng zawngte hi ka peih a, ka cho vanga tuar tlang ka ni lo; ka tawrh peih loh chuan ka hlawhchham dawn tlat a, tuar mai tur ka ni zawk. Ka peih em avanga chhunzan zawm leh Lu tuak khawpa zir ka nih hek lo; chuti taka ka zir chu khawvel eng ka hmuh ve theihna awmchhun ni tawha ka hriat avangin ka chawl ngam ngang thin lo a ni zawk. Chu ai ber chuan, zir ve ka chak chhan ber chu, ka Lalpa tana ka dam chhung zawnga rawng ka bawl ve theihna tur kawng a ni tih ka hriat avangin ka tan eng pawh tih a tuiawm em em vek tlat alawm...”